„Пеколот“ - Данте Алигиери

Данте Алигиери го претставил пеколот како инка од девет круга (јами). Во секој круг има грешници кои се распоредени според своите гревови. Колку гревот е поголем, толку подлабоко се наоѓа грешникот.

По Воведната песна, Данте започнува со описот на Пеколот.

1. круг
А потоа ме подзеде за рака,
со ведар лик што смелост влеваше:
во тајно царство тој ме внесе.

И плач и воздив, стон се креваше сред воздухот
без ѕвезда ниту една.
Низ образ солза ми се слеваше.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
И души гледаш ангелски пред пекол
што пасивни останале до крај:
ни против, ни со бога минел векот!

Ги прогнал бог: Тој сака пречист рај,
но нејќе да ги прими нив ни адот.
подлабоко, да не зрачат, пак, сјај!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Но ене, каде иде познат лик
од старост бел; со чамец води сече...

Пред портите на пеколот Данте ги сместува многубошците, античките поети и филозофи: Хомер, Хорациј, Овидиј, Сократ, Платон итн.
Со чамец доаѓа старецот Харон кој ги пренесува преку реката Ахерон.

2. круг

Го видов Минос: грев тој бара, зол;
со заби чкрта, правда тој им дели
и суди сам со својот опаш долг.

Штом кутра душа наваму се сели
— за исповед пред Минос стасува:
го мери гревот. Потоа и вели:

за колку грешна ја огласува:
колкупати ќе се обвитка со опаш
— од тој круг таа не се спасува!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
За казни — солзи. Кругот им е делен
на тие што се подале на сласт,
на кои страсти умот им го зеле.

Минос (човек со долга опашка) ги пречекува грешните и ги праќа во определен круг од пеколот - во зависност од тоа колкупати неговата опашка ќе се обвитка околу грешникот.

Во вториот круг се сместени прељубниците, оние што се подале на сласт и страст. Тука шуми адски ветер кој носи студенило и ги влече и врти жртвите.
Во вториот круг се сместени: Клеопатра, Елена, Парис, Тристан и Изолда, Ахил итн.

3. круг

Во третиот круг ги пречекува троглавото куче Кербер (Цербер), чувар на пеколот.

Тука се сместени лакомите и пијаниците, а нивната казна е вечен дожд, леден град и ужасната смрдеа што се шири.

4. круг

Во четвртиот круг се скржавците, горделивите, расипниците (папите и кардиналите). Туркаат карпи (вреќи со злато), а врз нив се кршат бранови.

5. круг

Тој душа бил на се озловена,
без добро дело некому да сторил,
а злобата му е подновена!

Тој, горе што за круна, трон се бори
— на свиња личи среде таа кал
и само лошо за него се збори.

Потонати во кал во овој круг се наоѓаат гневните и злобните, властољубците.
Данте и Вергилиј ги пренесуваат преку реката Стикс.

6. круг

Данте и Вергилиј влегуваат во градот Дис опкружен со ѕидини. Атмосферата е жешка, вжарена, во гробниот мир по некој пискот се слуша, а на полето од отворените гробови - лелек од болки.

Тука се сместени еретиците.

7. круг

Во седмиот круг ги пречекува Минотаур (пола човек - пола бик).

Седмиот круг е составен од три ката.

1. Но, гледај долу: онде поток врел
од крвје тече! Во него се капе тој,
што над ближни да се сили зел.

Тука ги дочекуваат кентаурите

(грев кон ближните: измамници, крадци, убијци на ближните)
2.

Штом пружив рака — скршив гранка мека:
— Ох, што ме кршиш? — писна коренот.
Ме стресе оној трн со жална ека.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...А бевме луѓе! Тоа мина,
а сега трн сме пред скапување...

(самоубијци и насилници кон самите себе)

3. Во третиот кат во жар се печат богохулители, лихвари, содомити (оние што општат со животни).
8. круг

Герион е чувар на осмиот круг. Герион е суштество со човечки лик и мазен образ, но со змиски труп во разни бои и две канџи со влакна. Кругот е ограничен со насип по кој се качуваат луѓето, но не можат да се искачат. Составен е од 10 зли јами.

Тука се сместени:

лакомци, сводници, заводници;

ласкатели;

симонисти (трговци со свети предмети);

гатачи, волшебници, пророци;

измамници;

лицемери;

крадци;

подли советници;

сејачи на раздор и

кривоклетници.

9. круг

Како наредени околу бунар џинови закопани до папок го чуваат влезот на деветтиот круг. Во него се е замрзнато од студот и ветрот што го прават крилјата на Луцифер.

Чудовиштето Нимрод сам себе се глода и гази по главите на грешниците.
Во овој круг се сместени предавниците:

Каин кој ги симболизира предавници на својот род;
Антенор - ги симболизира предавниците на татковината;
Птоломеј - предавниците на пријателите (гостите) и
Јуда - предавниците на Христос. На дното од јамата се наоѓа Луцифер, со крилја:

...Од лилјак...голи беа тие,
а мафташе со таква сила, што
три ветра прави кога ќе ги свие,


носејќи му на Коцит мраз и зло...
Шест очи плачат; в три бради се крие
од солзи поток крвав, лигав...Но,


во устите по еден грешник кине,
дробејќи го ко лен со забите
и в еден миг на тројца бол им чинел!


Тој бол им беше од послабите
во споредба со оној кога мине
со остар нокт по грбот, градите...


Стилски особености
Данте вистински мајсторски ја насликал атмосферата во пеколот. Атмосфера на страв, несреќа, болка, ужас, постигнувајќи го тоа со опишување на надворешни дразби.
Во пеколот се е или студено, замрзнато, влажно, дождливо, ветровито или жешко, песочно, суво, потпалено, огновито. Грешниците се голи за директно на сетилото на кожата да ги почувствуваат студот или жештината.
Боите во Пеколот се мрачни, темни, тоа е крај без светлост каде сивата боја е најсветла. Контрастни се силно црвените, аловите бои и нијанси кои се производ на крвта од раните или огнот. Вака и сетилото за вид е засегнато.
Исто така и сетилото за мирис го дразнат непријатни миризби - смрад, тешка реа, кал, чад, мирис на гној, скапано, гнило итн.
Непријатни се и звуците - лелеците, плачот, воздишките, врисокот, чкрипотот, пукањето на мразот, гребењето на ноктите итн.
Освен атмосферата која ја постигнал со специјално употребени зборови, Данте користи и многу стилски фигури. Симболот е особено изразен на почетокот, во воведната песна (пантер, лав, волчица), но и подоцна. Споредбите и метафората се постојано присутни (ко облаци рој, ко кремен трат, облека од оган итн.), персонификација (огнов пасе), многу епитети (со негативна конотација - виор крилен, песок врела, мрачен кат, темен ад, магла густа), контрасти ( не зелен лист - а темен), метонимија употребена за семоќноста на Господ (оној кој се што сака, може се) итн.
Особено се впечатливи и две метаморфози (преобразувања) кои се прикажани многу сликовито и морничаво:


Ги гледавме. И одеднаш врз еден
шестонога се спушти змија грда,
се зачипчи, го грабна в преград леден.


Со нозете не му даде да мрда:
се обвитка преку гради со двете,
со средните — прегратката и тврда —


му врза раце, и го гризна, ете,
сред образи. Со задните го стегна
за нозете, а опашот го сплете


меѓу нив, па на крстот така легна.
Ни бршлени на дрво не се вијат
ко ѕверот страшен него што го стегна.


А потоа, ко восоци што вријат,
— се стопија, се смешаа по боја
и станаа — ни човек, ниту змија...

    Анализа на Воведната песна од „Божествена комедија“ 

Во првиот дел од „Божествената комедија“, е опишан пеколот кој Данте го претставил како инка. Круговите на инката се стеснуваат како што се зголемуваат гревовите на луѓето. Во центарот на земјата, во деветтиот круг се наоѓа Луцифер.
Вергилиј го поведува Данте во Пеколот на чиј влез пишувало:

Засекогаш откажи се од надеж.
Анализа на Воведната песна

На почетокот од епот Данте дава податоци за себе, дека е на средината од животот (35 годишен според тогашните сфаќања) и дека е заскитан во темна шума што го симболизира неговото беспаќе (протеран од родниот град) и неговите заблуди (дека со политика може да го промени општеството во кое живеел).

Шумата ја симболизира и самата Фиренца, односно општествено-политичката положба во која се наоѓала. Заблудите и грешките не му дозволуваат да го најде вистинскиот пат (изгубен е), а искачувањето на ридот (симбол на душевниот мир и блаженство) е тешко, непроодно и полно со пречки.
Пречките се повторно претставени преку симболични слики. Прво го сретнува пантерот кој ја симболизира зависта, но и Фиренца; потоа лавот, кој ја симболизира гордоста, но и Франција (која и попречувала на Италија) и на крајот ја сретнува волчицата која го симболизира среброљубието, алчноста по пари, но и папите.
Спас од беспаќето и дивите животни му праќа Беатриче во ликот на Вергилиј, кој ќе го поведе Данте и ќе биде негов постојан придружник, водач, помошник и толкувач на стравотиите што следуваат.

 
            

                „Боженствена комедија“

„Воведна песна“- текстот на целата песна

На средина од мојот живот земен
го изгубив јас така својот пат:
се најдов в шума сам, сред густеж темен.

А таа шума, дива, чуден кат,
зарастена во трње, в буеж сета,
сред срце раѓа спомен, страв и лад.

Погорчлива одвај е смртта клета!
Но, за блаженството што сум го пил,
ќе раскажам за сè што таму сретнав.

А како, кога патот ми се скрил,
јас не знам, ништо не можам да речам:
Од сонот мора пијан да сум бил.

Подножјето штом почнав да го сечам,
во срцето го сетив стравот сал,
и пред да почнам по рид да се влечам.


Јас кренав поглед, видов: сонце-ал
огреало во таа рана зора
врз плеќите на ридот стрмен мал.

Па здивна душа, иако бев в гора...
А стравот, што во крвта стана мраз
во ноќта, - сетив како топи кора.

И како патник што во еден час
- од бура спасен - гледа в далги бесни
со кои водел бој за својот спас, -

се запре духов мој. Врз спили тесни,
од кои демне само грозна смрт
а човек стапна, - кренав очи лесни.

Одвај од снага фрлив камен тврд
и штом на стравот крајот му го видов
- зачекорив по пуст и стрмен срт.

Сал чекор-два: одненадеж под ридот
се јави пантер: шарен, стрвост полн;
а брз, и не ме испушта од видот...

Од пред очи не се мавна тој, зол.
Ми пречеше, на патот ми се згоди.
Многупати си реков: назад в дол!

Се зореше. И сонцето се роди,
капејќи ѕвезди ко во денот прв,
во кој за првпат почна да ги води

со божја љубов, за да стигнат врв.
Тој нежен час, и она мило цвеќе,
ми влеа надеж: ѕверон, жеден крв,

не ме следи со стрвост таква веќе!
За кратко. Одеднаш во овој крај
се најде лав: ми пројде сета среќа!

Пак страв сред срце почна да се таи.
Од гладот мачен - поглед див ме сретна
и воздухот се стресе и се стаи.

„И волчица“! - Во умов мисла летна.
Исушена од злоба и од жед,
јас видов кога в очи жар и светна.

А расплакал и тој ѕвер многу свет.
Во мене поглед страшно беше впила.
Да тргнам горе смелост собрав, клет,

но ниту надеж остана, ни сила.
Ко трговец што чука глава в ѕид
(галијата ја скрши морска спила!)

се мрачи сè пред очниот му вид, -
ме стресе така ѕверон и ме столчи,
следејќи ме од оној стрмен рид

во катон кај што сонцето си молчи.
Бегајќи јас низ рид пред ѕвера три,
пред Лав, пред Пантер и пред поглед волчи,

- пред мене човек никна чии дни
изгаснале пред не знам колку века.
„Смилувај се, па кои и да си ти,

- му викнав, - призрак или човек некој!“
„Јас не сум жив, но бев. - Чув слаб глас мек, -
од Мантова, од познат род на секој,

Ломбардиец, од оној славен век
Sub Julio et Август, кога светов,
тој век, на лажни божества бил век.

Поет јас бев. Во песни јас го сплетов
на Анзис синот, којшто Илион
го напушти сред чад со срце клето.

Што се враќаш при маките со стон
и не врвиш по ридот?“ - Потем рече:
„На радост извор, причина е он“.

„Вергилиј, ти си? Оној певец вечен
од чие срце блика извор стар
од речитост!“ - И сетив: срам ме пече.

„За кој поет ти не си светлост, жар?
За мојта љубов спрема твојте стихој
- награди ме и подај рака бар!

Ги учев нив и минел живот тихо,
Па ако стилот мој и внушил сласт
- заслугата е твоја и на твојте стихој.

Ме врати, гледај, оној ѕвер тој час.
О, мудар мажу: в гради срце зајде,
ми мрзнат жили, сам во нивна власт“.

„За спас од злото диво што те снајде
- Вергилиј рече штом ме виде блед -
по друг пат тргни, таму спас ќе најдеш.

Тој ѕвер што сторил маж од тебе клет
не остава да стапнат луѓе живи,
до смрт ги гони тој во овој свет.

По жртви кутри искрат очи диви
и нова крв му мами дрско стрв
што само уште повеќе го здиви.

Со други ѕверки тој се пцука прв.
Соблазнува. Но тука ќе се стори
нов пес, од волкот што ќе локне крв.

За пари, земја нема да се бори;
се храни тој со мудрост, занес врел,
и меѓу Фелтра два свој дом ќе твори.

Ќе светне над Италија ден бел
(за која падна невина Камила,
Евријал, Низ и Турн, тој пород смел).

Тој ѕверов ќе го прогони со сила
сè дури не го врати среде Ал
од кај што завист водач прв му била.

Би било добро ти, по перо брат,
да тргнеш по мене, а не да стоиш:
ќе видиш така еден вечен кат.

Длабочини ќе минеме, во кои
ќе чуеш само очај, горчлив плач,
и кај што духот горд за злини свои

во смртта нова сега бара слач.
Не едне, ти ќе видиш, што се бори
со надеж: в оган бара светол лач!

Ќе посакаш ли да се качиш горе
- подостојна ќе дојде душа, знам,
со која ќе те пуштам таму в зори.

Јас - дотаму. Бидејќи Царот сам
не ги пушта во градот Негов тие
што со мене се. Не знам божји храм.

А Кралството во тој кат Му се крие,
палатите и власта, тронот свет...
Кој одбран е тој блаженство ќе пие!“

„Поете, - реков, - гледаш, твој сум сет!
Но, жити бога (којшто не те сака)
избави ме од злото, мене клет:

доведи ме до таа светлост јака
пред портите на Свети Петар сед
и кај што души трпат јад и мака!“

Тој тргна тихо. И јас тргнав блед.